DNA analiziyle etlerin hangi hayvana ait olduğu belirlenebiliyor.

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği'nde hayvanların DNA dizinleri oluşturularak geliştirilen Real Time PCR tekniğiyle, 200 derecede dahi pişirilmiş etlerin hangi hayvana ait olduğu belirlenebiliyor.

Adana'da öğrencilere eşek eti yedirildiğinin ortaya çıkması et ve et ürünlerinin içeriğini yeniden gündeme taşıdı.
Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yetim, Yrd. Doç. Dr. Zülal Kesmen ve Yeditepe Üniversitesi Genetik ve Biyo Mühendislik Bölümü'nden Prof. Dr. Fikrettin Şahin ile birlikte yürütülen proje kapsamında, et ve et ürünlerinde farklı hayvan türlerine ait etlerin hassas ve güvenilir olarak tespiti yapılabiliyor.
Daha önce at-eşek, tavuk-martı gibi birbirlerine yakın hayvanların etlerinin ayrıştırılması mümkün değilken geliştirilen yöntemle bu işlemler rahatlıkla yapılabiliyor. Ayrıca hayvanların renginin dahi belirlenebildiği ifade ediliyor.
Hayvanların DNA'larına dayalı bir Real-Time PCR tekniği geliştirdiklerini açıklayan Prof. Dr. Hasan Yetim, yürütülen proje kapsamında at, eşek, domuz, hindi, tavuk ve martı türlerine özgü DNA dizilerinin tespit edildiğini ve her bir türün tespitinde kullanılmak üzere primer adı verilen kısa DNA zincirleri dizayn edildiğini bildirdi.
Projenin önemli bir kısmının tamamlandığını aktaran Prof. Dr. Yetim, "At, eşek, domuz, hindi, tavuk ve martı türlerinin her biri farklı et karışımlarında milyonda bir seviyesinde dahi olsa rahatlıkla tespit edilebiliyor. Bu yöntemde et ürünlerine uygulanan ısıl işlem ve diğer teknolojik uygulamaların metodun hassasiyeti üzerine olumsuz bir etkisi yok ve 200 dereceye kadar sıcaklıklarda pişirilmiş et karışımlarında bile başarılı sonuçlar alınıyor. Laboratuarımızda geliştirilen bu metot ile gıda kalite kontrol laboratuarlarının rutin kullanımına uygun, hassas ve güvenilir sonuçlar veren ticari Real-Time PCR kitlerinin üretimi de mümkün hale geldi. Geliştirilen yöntemde analiz edilen hayvan türlerine özgü DNA dizileri için patent başvurusunda da bulunduk." diye konuştu.
Dünyada olduğu gibi Türkiye'de kimi kişi veya üreticilerin, daha çok kazanç sağlamak amacıyla düşük kaliteli etleri veya normal olarak eti tüketilmeyen hayvanlara ait etleri doğrudan veya kaliteli etlerle karıştırdıktan sonra çeşitli et ürünlerine işleyerek piyasaya sürebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yetim, tüketicilerin hem ekonomik olarak zarara uğradığını hem de sağlık yönünden çeşitli sorunlarla karşılaşmaları yanında dini ve kültürel değerleri de hiçe sayılabildiğini ifade etti.
Et ve et ürünlerinin elde edildiği hayvan türlerini belirlemek ve bu yolla yapılabilecek hileleri önlemek amacıyla Türkiye'de ve dünyada pek çok yöntem kullanıldığını hatırlatan Yetim, ancak bu yöntemlerden proteinlerin analizine dayanan metotların, yakın akraba hayvan türlerinin ayrılmasında yetersiz kaldığını veya ısıl işlem uygulanmış et ürünlerinde yanlış sonuçlar verebildiğine dikkat çekti.
Son yıllarda DNA'ya dayalı tekniklerin oldukça önem kazandığını ve PCR tekniğinin, alternatif bir metot olarak öne çıktığını aktaran Yetim, "Özellikle geleneksel PCR'a kıyasla, hassasiyeti ve seçiciliği daha yüksek olan ve hatta miktar tayini de yapabilen Real-Time PCR tekniği, et türlerinin tayininde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Türkiye'de ve dünyada yapılan incelemeler, gıda endüstrisinde hileli et kullanımının oldukça yaygın bir uygulama olduğunu gösteriyor. Son günlerde basında çıkan haberler de bunu doğruluyor. Laboratuarımızda geliştirilen tür tayin metodu ile et ürünlerinin hassas ve güvenilir bir şekilde rutin olarak kontrolünün mümkün olduğu ve böylece yapılabilecek et hilelerinin azalacağı inancındayız. Neticede tüketicilerin korunması, haksız rekabetin önlenmesi ve idari takibatın kolaylaşması adına önemli bir adım atıldı." şeklinde konuştu.
Kayseri'de hayvanların DNA analizini çıkartabilmek için örnek bulmakta zorlandıklarını anlatan Yetim, domuz eti bulmakta sıkıntı yaşamadıklarını ancak özellikle eşek ve at etlerini bulamadıklarını söyledi.
Çorum'dan eşek eti istemek zorunda kaldıklarını kaydeden Yetim, olumlu bir sonuç alamayınca Erciyes Üniversitesi Veteriner Hekimliği Fakültesi'nde ölmüş ve incelenmek üzere olan bir hayvanın etinden yararlandıklarını açıkladı.
Aldıkları etlerden şüphelenen vatandaşların 150 TL karşılığında laboratuarlarına başvurarak içeriğiyle alakalı bilgi alabileceklerini belirten Yetim, bu konuda resmi kurumlardan da talep gelmesi halinde tahlil yapabileceklerini açıkladı.
Yetim, DNA tekniğiyle hayvanların renginin dahi belirlenebildiğini bildirdi.
Birçok gıdada kullanılan katkı maddeleriyle alakalı da çalışma yaptıklarını belirten Yetim, "Birçok gıda da katkı maddesi olarak kullanılan ve Türkiye'de üretilmediği için yurt dışından ithal edilen jelatinin, elde edildiği hayvan türü tüketicileri tedirgin ediyor. Çünkü Avrupa'da üretilen jelatinin yaklaşık yüzde 70'i domuzdan elde ediliyor. Yine laboratuarımızda geliştirilen PCR yöntemi ile bu gıdalarda katkı olarak kullanılan jelatinin hangi hayvan türüne ait olduğunun tespitinde de umut verici sonuçlar aldık." açıklamasını yaptı.